Thực đơn
Người_Mỹ_gốc_Do_Thái
Kể từ khi làn sóng di dân lớn cuối cùng của người Do Thái đến Mỹ (hơn 2.000.000 người Do Thái từ Đông Âu tới giữa năm 1890 và năm 1924), nền văn hoá thế tục Hoa Kỳ Do Thái đã được tích hợp trong hầu hết mọi cách quan trọng với văn hoá Mỹ rộng lớn hơn. Nhiều khía cạnh của văn hoá Do Thái đã trở thành một phần của nền văn hoá Hoa Kỳ rộng lớn hơn.
Hầu hết người Do Thái Mỹ ngày nay là những người nói tiếng Anh bản xứ. Một số ngôn ngữ khác vẫn còn được sử dụng trong một số cộng đồng Do Thái người Mỹ, các cộng đồng đại diện cho nhiều bộ phận Do Thái từ khắp nơi trên thế giới đã hợp nhất để tạo nên dân Do Thái Mỹ.
Nhiều người Do Thái Hoa Kỳ Hasidic, thuộc chủng tộc Ashkenazi, nói tiếng Yiddish. Yiddish đã từng được nói như là ngôn ngữ chính của phần lớn trong số vài triệu Người Ashkenazi Do Thái nhập cư vào Hoa Kỳ.
Cộng đồng người Do Thái Ba Tư Hoa Kỳ, đáng chú ý là cộng đồng lớn trong và xung quanh Los Angeles và Beverly Hills, California, chủ yếu nói tiếng Ba Tư trong nhà và trong hội đường giáo đường. Người Ba Tư Do Thái cũng hỗ trợ báo chí tiếng Ba Tư của họ. Người Ba Tư Do Thái cũng cư trú ở các vùng phía đông New York như Kew Gardens và Great Neck, Long Island.
Nhiều người nhập cư Do Thái gần đây của Liên Xô nói tiếng Nga chủ yếu ở nhà và có một số cộng đồng đáng chú ý nơi cuộc sống và kinh doanh công cộng được thực hiện chủ yếu ở Nga, chẳng hạn như ở Bãi biển Brighton ở Thành phố New York và Bãi biển Sunny Isles ở Florida. Ước tính năm 2010 về số lượng gia đình Do Thái nói tiếng Nga ở khu vực thành phố New York là khoảng 92.000, và số lượng cá thể là từ 223.000-350.000 [149]. Một dân số người Nga Do Thái khác cũng có thể tìm thấy ở quận Richmond của San Francisco nơi mà thị trường Nga đứng bên cạnh nhiều doanh nghiệp châu Á.
Những người Mỹ gốc Do thái Bukharan nói tiếng Bukhori, một phương ngữ lai trộn giữa Ba Tư và Nga. Họ xuất bản các tờ báo của chính họ như Thời báo Bukharian và phần lớn sống ở Queens, New York. Forest Hills thuộc quận Queens, đường số 108 được gọi là "Đường phố Bukharian",[150], có liên quan đến nhiều cửa hàng và nhà hàng được tìm thấy trong và xung quanh khu phố mang ảnh hưởng văn hóa Bukharian. Nhiều người Bukharian cũng có mặt tại các vùng Arizona, Miami, Florida, và các khu vực Nam California như San Diego.
Hebrew cổ điển là ngôn ngữ của hầu hết các tài liệu tôn giáo Do thái Giáo, chẳng hạn như Tanakh (Kinh thánh) và Siddur (kinh nguyện). Hebrew hiện đại cũng là ngôn ngữ chính thức của Nhà nước Israel hiện đại, điều này khuyến khích nhiều người học nó như một ngôn ngữ thứ hai. Một số người nhập cư Israel gần đây nói tiếng Hebrew là ngôn ngữ chính của họ.
Kể từ năm 1845, đã có tổng cộng 34 người Do Thái đã phục vụ trong Thượng viện, bao gồm 14 thượng nghị sĩ. Judah P. Benjamin là Thượng nghĩ sĩ người Do Thái đầu tiên của Nghị viện, và sau đó làm Bộ trưởng Chiến tranh Liên bang và Ngoại trưởng Hoa Kỳ trong cuộc nội chiến. Rahm Emanuel từng là Tổng Tham mưu cho Tổng thống Barack Obama. Số người Do Thái được bầu vào Nhà tăng lên mức cao nhất mọi thời đại là 30 người. Tám người Do Thái được bổ nhiệm vào Tòa án tối cao Hoa Kỳ.
Cuộc Nội chiến đánh dấu bước chuyển đổi cho người Do Thái ở Mỹ. Nó đã giết chết những tin vịt của chủ nghĩa bài Do Thái, vốn phổ biến rộng rãi ở Châu Âu, có nghĩa là người Do Thái hèn nhát, thích chạy trốn trong chiến tranh hơn là phục vụ chiến đấu cùng với các công dân trong trận chiến [151][152].
Ít nhất đã có hai mươi tám người Mỹ gốc Do Thái đã được trao Huân chương Danh dự.
Với xu hướng của người Do Thái được rút kinh nghiệm lâu dài từ những công việc văn phòng và có khuynh hướng theo đuổi trí tuệ, nhiều người Do Thái cũng đã rất thành công đáng kể như là một dân tộc thiểu số chuyên nghiệp và tài giỏi trong kinh doanh ở Hoa Kỳ.[80] Văn hoá Do Thái có truyền thống mạnh mẽ, nhấn mạnh và tôn trọng tiền bạc và nhấn mạnh vào sự nhạy bén về tài chính, sự sáng suốt trong kinh doanh và sự hiểu biết về kinh doanh đã dẫn đến việc nhiều người Do Thái bắt đầu thành lập các cơ sở kinh doanh riêng của họ và đã trở thành những động lực tăng trưởng kinh tế chính tạo nên nền kinh tế hùnh mạnh siêu cường Mỹ. Nhiều doanh nghiệp gia đình người Do Thái được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác là tài sản, nguồn thu nhập và là nền tảng tài chính vững chắc cho sự thịnh vượng phu quý thành công trong kinh tế và xã hội của gia tộc.[154][155][156][157][158] Trong lĩnh vực văn hoá người Mỹ Do Thái, người Mỹ gốc Do Thái cũng đã phát triển một nền văn hóa mạnh mẽ về tinh thần kinh doanh vì sự xuất sắc trong kinh doanh và sự tham gia vào kinh doanh và thương mại là rất có giá trị cao trong nền văn hoá Do thái.[159] Người Do Thái ở Mỹ cũng bị thu hút bởi nhiều môn học khác nhau trong giới học viện hàn lâm như vật lý học, xã hội học, kinh tế học, tâm lý học, toán học, triết học và ngôn ngữ học và đóng vai trò không cân xứng trong nhiều lĩnh vực học thuật. Những nhà trí thức người Do Thái như Saul Bellow, Ayn Rand, Noam Chomsky, Thomas Friedman, và Elie Wiesel đã có một tác động đáng kể trong cuộc sống công cộng ở Mỹ. Trong số 200 nhà trí thức có ảnh hưởng nhất Hoa Kỳ, 50% là người Do Thái thuần chủng với 76% người Do Thái Do Thái có một người cha là người Do Thái.[160][161][162] Trong số những người đoạt giải Nobel Hoa Kỳ, 37 phần trăm là người Mỹ Do Thái (18 lần tỷ lệ người Do Thái trong dân số), như 61 phần trăm của Huy chương John Bates Clark trong số người nhận giải kinh tế (35 lần tỷ lệ là người Do Thái) [163].
Trong thế giới kinh doanh, trong khi người Do Thái Mỹ chỉ chiếm dưới 2,5% dân số Hoa Kỳ, họ chiếm 7,7% số ghế trong các công ty của Hoa Kỳ [164]. Trong giới bất động sản ở New York, 18 trong số 20 nhà đầu tư bất động sản giàu nhất thế giới có trụ sở tại thành phố New York là khu vực khai thác của người Do Thái.[165] Người Do Thái Hoa Kỳ cũng có một sự hiện diện mạnh mẽ trong bản quyền sở hữu NBA. Trong số 30 đội của NBA, có 14 chủ sở hữu chính của người Do Thái. Một số người Do Thái đã phục vụ như là các ủy viên NBA bao gồm cả ủy viên của ủy ban NBA David Stern và ủy viên hiện tại là Adam Silver.[159]
Vì nhiều nghề nghiệp trong khoa học, kinh doanh và hàn lâm thường trả lương cao, người Do Thái cũng có khuynh hướng có thu nhập cao hơn so với hầu hết đa số người Mỹ. Cuộc Điều tra Dân số Do Thái quốc gia năm 2000-2001 cho thấy thu nhập trung bình của một gia đình Do Thái là 54.000 đô la một năm và 34% số gia đình Do Thái báo cáo có thu nhập trên 75.000 đô la một năm [166].
Mặc dù người Mỹ gốc Do Thái đã đóng góp rất nhiều cho nền văn hóa nghệ thuật Mỹ, vẫn có một nền văn học Mỹ Do Thái rõ rệt. Văn học Hoa Kỳ Do Thái thường khám phá những kinh nghiệm về việc trở thành một người Do thái ở Mỹ, và những mâu thuẫn của xã hội thế tục và lịch sử.
Người Do Thái đã tham gia vào nền âm nhạc dân ca Hoa Kỳ kể từ cuối thế kỷ XIX;[167] những người này thường là những người tị nạn từ Trung Âu và Đông Âu, và có nhiều thiệt thòi về kinh tế hơn các đồng đạo đến từ Tây Âu và Sephardic.[168] Các sử gia coi đó như là một di sản của hát kịch nhạc nghệ Yiddish thế tục, các truyền thống cổ kính và mong muốn được đồng hóa. Vào những năm 1940, bản sắc người Do Thái đã được hình thành trong nền âm nhạc dân ca Mỹ.
Ví dụ về các tác động lớn mà người Do Thái đã có trong âm nhạc dân gian Hoa Kỳ bao gồm, nhưng không giới hạn: Moe Asch là người đầu tiên thu âm và phát hành nhiều nhạc của Woody Guthrie, bao gồm "This Land is Your Land" để đáp lại "God Bless America" của Irving Berlin, và Guthrie đã viết các bài hát Do Thái. Guthrie kết hôn với một người Do Thái và con trai của họ Arlo đã trở thành có ảnh hưởng theo quyền của riêng anh. Tập đoàn một người của Asch Folkways Records cũng phát hành nhiều phần âm nhạc của Leadbelly và Pete Seeger từ những năm 40 và 50. Danh mục âm nhạc lớn của Asch được tự nguyện tặng cho Smithsonian.
Ba trong số bốn người sáng tạo ra Liên hoan dân gian Newport, Wein, Bikel và Grossman (Seeger không phải là người Do Thái). Albert Grossman kết hợp cùng Peter, Paul và Mary, trong đó Yarrow là người Do Thái. Oscar Brand, thuộc một gia đình người Do Thái Canada, có chương trình phát thanh dài nhất "Liên hoan nhạc dân ca của Oscar Brand", đã được phát sóng liên tiếp từ năm 1945 ở NYC [169]. Và là chương trình phát sóng đầu tiên ở Mỹ, nơi chủ nhà sẽ trả lời bất kỳ thư từ cá nhân nào.
Nhóm nhạc có ảnh hưởng The Weavers, người kế nhiệm Almanac Singers, dẫn đầu bởi Pete Seeger, đã có một người quản lý Do Thái, và 2 trong 4 thành viên của nhóm là người Do Thái (Gilbert và Hellerman). Bên B của "Good Night Irene" có bài hát dân ca Do Thái được cá nhân chọn để ghi âm bởi Pete Seeger "Tzena, Tzena, Tzena".
Tạp chí âm nhạc dân ca có ảnh hưởng Sing Out! Được đồng sáng lập và biên soạn bởi Irwin Silber năm 1951, và do ông biên tập cho đến năm 1967, khi tạp chí đã ngừng xuất bản trong nhiều thập kỷ. Nhà phê bình âm nhạc đầu tiên của tạp chí Rolling Stone, Jon Landau, là người Đức gốc Do Thái. Izzy Young đã sáng lập ra Trung tâm văn hóa truyền thống huyền thoại tại NY, và hiện nay là Trung tâm Văn học dân gian gần Mariatorget ở Södermalm, Thụy Điển, liên quan đến âm nhạc dân gian Mỹ và Thụy Điển [170].
Dave Van Ronk đã quan sát thấy cảnh hậu trường của những năm 1950 là "ít nhất 50% là người Do Thái, và họ đã thông qua âm nhạc như là một phần của sự đồng hoá bản thân họ với nền văn hóa truyền thống Anh-Mỹ, bản thân nó là một cấu trúc nhân tạo nhưng không kém phần cung cấp cho chúng ta với một số điểm chung tương đồng [171].
Người Do Thái từ lâu đã tham gia vào các lĩnh vực ngành nghề dịch vụ tài chính kể từ thời kỳ thuộc địa. Người do thái nhận được quyền buôn bán lông thú vật từ các thuộc địa Hà Lan và Thụy Điển. Thống đốc Anh vinh danh những quyền này sau khi tiếp quản. Trong Chiến tranh Cách mạng, Haym Solomon đã giúp tạo ra ngân hàng Mỹ bán trung tâm đầu tiên ở Hoa Kỳ và tư vấn cho Alexander Hamilton để xây dựng hệ thống ngân hàng tài chính cho nước Mỹ.
Đại gia ngân hàng người do thái gốc Đức Marcus GoldmanNgười Do Thái ở Hoa Kỳ trong thế kỷ XIX, XX và XXI đã đóng một vai trò khá quan trọng trong việc phát triển các ngành dịch vụ tài chính của quốc gia Mỹ, cả ở các ngân hàng đầu tư và các quỹ đầu tư.[172] Các ông chủ ngân hàng người Đức gốc Do Thái bắt đầu đảm nhận vai trò chính trong nền tài chính Mỹ trong những năm 1830 khi chính phủ và tư nhân mượn tiền để xây dựng các dự án như kênh rạch đào, đường sắt và các cải tiến trong nước khác tăng nhanh và phát triển đáng kể. Những người đàn ông vĩ đại như là August Belmont (Đại lý của Rothschild ở New York và một đảng viên Dân chủ hàng đầu), Philip Speyer, Jacob Schiff (tại công ty Kuhn, Loeb & Company), Joseph Seligman, Philip Lehman (của anh em nhà Lehman), Jules Bache, và Marcus Goldman (của ngân hàng đầu tư mạo hiểm Goldman Sachs) minh hoạ cho tầng lớp tài chánh tinh hoa ưu tú này.[173] Cũng như các đối tác, gia đình, cá nhân và kết nối kinh doanh không phải là người Do Thái, uy tín về tính trung thực, liêm chính, khả năng và sẵn sàng chấp nhận những rủi ro được tính toán rất cần thiết để tuyển dụng nguồn vốn từ các nguồn đầu tư rộng rãi. Các gia đình và các công ty mà người do thái kiểm soát được ràng buộc bởi các yếu tố tôn giáo và xã hội, và các mối kết hôn lấy vợ gả chồng. Các mối quan hệ cá nhân thực tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho công việc kinh doanh làm ăn trước sự ra đời của các tổ chức thể chế ở thế kỷ XX.[174][175] Các tư tưởng kỳ thị phân biệt chủng tộc chống lại người do thái thì cho rằng người do thái là những người đóng vai trò then chốt trong một tổ chức với âm mưu thống trị thế giới.[176]
Đại gia người do thái Jules BacheKể từ cuối thế kỷ XX, người Do Thái đã đóng một vai rất trò quan trọng trong ngành công nghiệp quỹ phòng hộ, theo Zuckerman (2009).[177] SAC Capital Advisors,[178], Soros Fund Management,[179] Och-Ziff Capital Management,[180] GLG Partners[181] Renaissance Technologies[182] và Elliott Management Corporation[183][184] là những quỹ phòng hộ lớn do người Do Thái đồng sáng lập.
Người do thái cũng đóng vai trò then chốt trong ngành công nghiệp cổ phần tư nhân, đồng sáng lập một số công ty lớn nhất và nổi tiếng nhất ở Hoa Kỳ như là Blackstone,[185] Cerberus Capital Management,[186] TPG Capital,[187] BlackRock,[188] Carlyle Group,[189] Warburg Pincus,[190] và KKR.[191][192][193]
Paul Warburg, một trong những người ủng hộ hàng đầu về việc thành lập một ngân hàng trung ương của nước Mỹ Hoa Kỳ và là một trong những thống đốc đầu tiên của Cục Dự trữ Liên bang (Hoa Kỳ) mới thành lập, đến từ một gia đình Do Thái nổi tiếng ở Đức.[194] Kể từ đó, một số người Do Thái đã đóng giữ vai trò chức vụ Chủ tịch Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, bao gồm các vị chủ tịch trước đây như Ben Bernanke và Alan Greenspan và nữ chủ tịch hiện tại là Janet Yellen.
Nhà hát kịch nghệ Yiddish được nhiều người xem, và nghệ thuật nhạc kịch Yiddish đã cung cấp cơ sở căn bản để đào tạo cho những người biểu diễn và các nhà sản xuất phim ảnh đã chuyển đến Hollywood vào những năm 1920. Nhiều người trong số những người tiên phong và khởi xướng cho nền công nghiệp điện ảnh giải trí Hollywood là người Do thái.[195][196] Họ đóng vai trò trong việc phát triển mạng lưới truyền thanh và truyền hình, điển hình là William S. Paley điều hành công ty truyền thông và phát thanh Hoa Kỳ CBS.[197] Stephen J. Whitfield nói rằng "Gia đình Sarnoff đã thống trị NBC."[198]
Rất nhiều các cá nhân người Do Thái đã có những đóng góp đáng kể cho nền văn hoá Mỹ.[199] Đã có nhiều diễn viên và người biểu diễn người Mỹ gốc Do Thái, từ các diễn viên từ năm 1900 đến các ngôi sao điện ảnh Hollywood cổ điển, và hiện nay cũng có rất nhiều diễn viên điện ảnh minh tinh màn bạc nổi tiếng là người Do Thái. Lĩnh vực hài kịch Mỹ cũng có nhiều người Do Thái. Cũng có nhiều di sản Do Thái ở Hoa Kỳ bao gồm các nhà soạn nhạc và nhà văn, ví dụ như tác giả bài hát "Viva Las Vegas" Doc Pomus, hay Billy the Kid nhà soạn nhạc Aaron Copland. Có khá nhiều người Do Thái đã đi đầu trong các vấn đề đấu tranh cho các chị em phụ nữ.
Đã có hơn 550.000 người Do Thái phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ trong chiến tranh thế giới thứ hai; khoảng 11.000 người do thái đã thiệt mạng hy sinh vì tổ quốc Hoa kỳ và hơn 40.000 người do thái đã bị thương. Có ba người do thái được trao Huy chương Danh dự, 157 người do thái nhận được U.S. Army Distinguished Service Medal, Distinguished Service Medal (United States Navy), Distinguished Service Cross (United States), hay Huân chương Thập tự Hải quân, và khoảng 1600 người do thái nhận được Silver Star. Khoảng 50.000 tấm huy chương và giải thưởng khác được trao cho các chiến binh quân đội Do Thái, với tổng cộng 52.000 huy chương. Trong giai đoạn này, người Do Thái chiếm khoảng 3,3% tổng dân số Hoa Kỳ nhưng người Do thái lại chiếm khoảng 4,23% lực lượng vũ trang Hoa Kỳ. Khoảng 60 phần trăm của tất cả các bác sĩ Do Thái ở Hoa Kỳ dưới 45 tuổi đã phục vụ trong vai trò bác sĩ quân y và medic.[200]
Đã có rất nhiều nhà vật lý người do thái tham gia Đệ Nhị Thế Chiến, bao gồm nhà bác học Robert Oppenheimer dẫn đầu trong Dự án Manhattan bí mật chế tạo vũ khí hạt nhân bom nguyên tử. Nhiều người trong số các nhà khoa học này là những người tị nạn từ Đức Quốc Xã hoặc từ những cuộc bức hại chống lại người do thái ở những nơi khác nhau ở Châu Âu.
Thực đơn
Người_Mỹ_gốc_Do_TháiLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Người_Mỹ_gốc_Do_Thái